Bij de komende Europese verkiezingen staat veel op het spel. Blijft de Europese Unie Oekraïne steunen in de oorlog tegen de Russische agressor? Komt extreem rechts aan de macht? Houden we uitverkoop als het gaat om de waarden waarop onze samenleving is gebouwd?
Voor de natuur ziet de toekomst er beroerd uit. De rijkdom van de schepping, met talloze soorten planten en dieren in wisselwerking met elkaar (ecosystemen), is snel aan het verdwijnen. Niet alleen in Nederland, maar wereldwijd. De bloemenpracht zoals we die nu alleen nog kennen van beschermde Alpenweides was minder dan een eeuw geleden ook in ons land nog gewoon. Op afzienbare termijn lijkt dat wereldwijd voorbij.
In mijn onderzoek bij Wageningen Environmental Research ga ik na wat de drijvende krachten zijn achter de teloorgang van de natuur en het milieu, en wat er nodig is om het tij te keren. De landbouw speelt daarbij een belangrijke rol. Economische wetten dwingen boeren om hun opbrengst te maximaliseren en dat gaat maar moeilijk samen met biodiversiteit. Ook als boeren de natuur een warm hart toedragen. Want die economische wetten zijn in de Europese Verdragen bindend verklaard. Vrije concurrentie en lage voedselprijzen gaan voor het belang van het leven in zijn diversiteit op aarde. Maar in Europa ligt ook de oplossing. Als de Europese regels over staatssteun, mededinging en de interne markt worden verruimd kunnen landbouw en natuur wèl samengaan.
De Europese Commissie trapt hierbij nog altijd op de rem. Als gevolg daarvan roept de Green Deal grote spanningen op in de maatschappij. De oplossing is niet om dan maar door te gaan met de roofbouw op de natuur en het milieu, zoals sommige politici willen. Het gaat niet om een keuze voor òf de boeren òf de natuur. De kernopgave is om ruimte te maken in het Europese recht voor een faire beloning van boeren voor duurzaamheid, naast het stellen van natuur- en milieunormen en het beprijzen van vervuiling. Vreemd genoeg wordt die discussie over de houdbaarheid van de economische principes van het EU-recht niet gevoerd. Ook al is het ondertussen zonneklaar dat die principes ons met vaste hand naar de afgrond leiden.
Want de natuur is geen luxe. Het kan niet de makkelijke sluitpost in de politiek blijven. Met het verdwijnen van biodiversiteit gaat niet enkel schoonheid teloor, maar het leven zelf. Zonder al die (vaak onzichtbare) levensvormen wordt de planeet onleefbaar. De gevolgen zijn mijns inziens ook ernstiger dan die van klimaatverandering (beide crises versterken elkaar ook nog eens). Bodems worden onvruchtbaar, bossen houden op te bestaan, de oceanen verliezen vitale functies waar het leven op het land van afhankelijk is.
Ik ben opgegroeid met de Bijbel. De normen en regels die mij daarin werden voorgehouden hebben mijn geweten gevormd. Niet liegen, niet stelen, respect en zorg voor anderen. Rentmeesterschap, want de aarde is er niet alleen voor onszelf. De reden die daarvoor wordt gegeven is simpel: dat is een voorwaarde voor het leven. Ergens aan het begin van de Bijbel wordt dat kernachtig verwoord: “Kies dan het leven, opdat gij leeft, u en uw nageslacht”.
Daar gaat het over bij de komende verkiezingen. Kies voor een Europees Parlement dat verantwoord om wil gaan met de natuur, met mensen, en wetenschappelijke feiten en rentmeesterschap serieus neemt. Voor nu en voor de generaties na ons. Kies voor het leven!
